Lý do thật sự khiến mưa lũ đổ bộ dồn dập thời gian gần đây

Trong thời gian gần đây, nhiều khu vực trên cả nước liên tục hứng chịu những trận mưa lớn, mưa kéo dài và mưa lũ dồn dập, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Không ít người đặt ra câu hỏi: “Vì sao mưa lũ xảy ra ngày càng bất thường? Điều gì đang tạo ra những đợt thời tiết cực đoan này?”. Hãy cùng tìm hiểu dưới đây: 

Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu – Nguyên nhân lớn nhất

Nhiệt độ Trái Đất tăng -> Hơi nước bay hơi nhiều hơn -> Mưa lớn hơn

Khi nhiệt độ không khí tăng, hơi nước trong khí quyển cũng tăng theo. Hơi nước nhiều hơn đồng nghĩa với việc lượng mưa khi đổ xuống sẽ lớn hơn rất nhiều.

Theo các nghiên cứu quốc tế, mỗi 1°C tăng lên của Trái Đất làm bầu khí quyển giữ thêm khoảng 7% hơi nước, khiến mưa lớn trở nên dữ dội hơn.

Hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng dày đặc. Biến đổi khí hậu không chỉ làm tăng lượng mưa, mà còn khiến:

• Bão hình thành với mật độ cao hơn
• Áp thấp nhiệt đới hoạt động mạnh hơn
• Những cơn mưa kéo dài bất thường

Chính sự cộng hưởng này tạo ra các đợt mưa lũ dồn dập, khó dự báo và diễn biến rất nhanh.

Sự kết hợp của nhiều hình thế thời tiết cùng lúc

Đáng lo ngại hơn, thời gian gần đây nước ta thường xuyên chịu ảnh hưởng của nhiều hình thái thời tiết mạnh hoạt động đồng thời, ví dụ:

• Gió mùa Đông Bắc
• Dải hội tụ nhiệt đới
• Áp thấp nhiệt đới hoặc bão
• Nhiễu động gió Đông trên cao

Khi các hệ thống này gặp nhau, lượng mưa gia tăng theo cấp số nhân, dẫn đến hình thành:

• Mưa xối xả diện rộng
• Mưa lớn nhiều ngày liền
• Lũ quét, sạt lở đất ở vùng núi

Đây là yếu tố kỹ thuật khí tượng quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến thời tiết miền Trung và miền Bắc thời gian qua.

Suy giảm hệ sinh thái tự nhiên – Rừng mất, lũ đến

Mưa lũ dồn dập dấu hiệu cảnh báo từ thiên nhiên

Rừng tự nhiên là “lá chắn” quan trọng giúp:

• Giữ đất
• Giữ nước
• Làm chậm dòng chảy lũ

Khi rừng bị tàn phá, đặc biệt là rừng đầu nguồn, lượng nước từ thượng nguồn đổ về hạ du nhanh hơn, mạnh hơn, và khó kiểm soát hơn -> tạo thành lũ quét và sạt lở.

Đô thị hóa nhanh khiến nước mưa khó thoát

Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng mưa lũ trở nên nghiêm trọng hơn thời gian gần đây là quá trình bê tông hóa đô thị diễn ra quá nhanh, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng và Huế.

Bề mặt không còn khả năng thấm nước. Cùng với sự mở rộng đô thị:

• Rừng tự nhiên bị thu hẹp
• Đất trống giảm mạnh
• Nhiều sông, hồ nội đô bị san lấp hoặc lấn chiếm

Điều này khiến nước mưa không thể thấm xuống đất, tất cả đều dồn vào hệ thống thoát nước trong thời gian ngắn -> tạo ra ngập úng chỉ sau vài giờ mưa lớn.

Hệ thống thoát nước xuống cấp, quá tải

Không chỉ thiếu khả năng thấm nước tự nhiên, nhiều đô thị còn gặp phải tình trạng:

• Hệ thống cống rãnh cũ kỹ
• Công suất thoát nước không theo kịp tốc độ phát triển
• Đường ống thường xuyên tắc nghẽn do rác thải

Kết quả là:

• Mưa nhỏ cũng ngập
• Mưa lớn thì ngập sâu, kéo dài
• Nước rút chậm, khiến thiệt hại tăng cao

Tóm lại, hiện tượng mưa lũ đổ bộ dồn dập là một lời cảnh báo rõ ràng từ tự nhiên. Lý do thật sự không chỉ là một biến cố ngẫu nhiên, mà là sự tổng hợp giữa biến đổi khí hậu và những tác động tiêu cực từ hoạt động của con người. Hiểu rõ nguyên nhân mưa lũ là bước đầu tiên để chúng ta cùng nhau hành động, hướng tới một tương lai bền vững và an toàn hơn.